O ciąży biochemicznej powstało wiele artykułów, większość do siebie podobna, bez względu na miejsce publikacji. Ja chciałbym spojrzeć na ten problem z nieco innej strony, bardziej praktycznej, a nie tylko ograniczając się do streszczenia podręcznika. Będzie to artykuł o ciąży biochemicznej, ale inny niż wszystkie…
Co to jest ciąża biochemiczna?
Zaczniemy od definicji, ale nieco szerszej niż standardowa, że ciąża biochemiczna to ciąża poniżej 6. tygodnia ciąży. To prawda, ale w sumie nie o to w niej chodzi.
Ciąża biochemiczna to bardzo wczesna ciąża, którą udało się wykryć wykorzystując badanie biochemiczne jeszcze przed możliwością jej potwierdzenia w badaniu usg. I tu bardziej chodzi o to, że ciąża jest na tyle wczesna, że rozdzielczość aparatu nie pozwala na jej zobaczenie na ekranie i ocenę.
Jak wykrywa się ciąże biochemiczne?
Ciąże biochemiczne wykrywa się testami biochemicznymi, czyli testami ciążowymi z moczu i badaniem β-hCG (beta-hCG), czyli testem z krwi. Więcej o samych testach ciążowych przeczytasz tutaj: Słów kilka o testach ciążowych.
Warto jednak podkreślić, że z praktycznego punktu widzenia i z medycznego punktu widzenia lepiej posługiwać się testami z krwi (czyli β-hCG). Ten test pozwala na większe możliwości interpretacyjne, a więc daje więcej informacji niż zwykły test ciążowy z moczu.
Od kiedy można wykryć ciążę?
Wbrew pozorom ciąża jest skryta i nie da się jej wykryć zaraz po zapłodnieniu. Łatwo to sobie wyobrazić, jeśli uzmysłowimy sobie, że do zapłodnienia dochodzi w jajowodzie (patrz: badanie sonoHSG), a do implantacji (zagnieżdżenia się) zarodka w jamie macicy dochodzi dopiero ok. 5. dnia po zapłodnieniu (stąd podczas in-vitro embriotransfer wykonuje się w 5. dobie życia zarodka).
Teoretycznie badanie β-hCG może wykryć ciążę już od 6. dnia po zapłodnieniu, ale są to bardzo małe wartości. Praktycznie przyjmuje się, że test ciążowy z krwi wykonuje się najwcześniej od 10. dnia od zapłodnienia. Czułość testów z moczu (czyli minimalna wartość β-hCG, którą potrafią wykryć) zależy bardzo od ich jakości, ale też producent najczęściej podaje podobny termin.
Przekładając te liczby na cykl płciowy, test ciążowy wykonuje się w okolicy spodziewanej miesiączki, najczęściej wtedy, kiedy ona nie wystąpiła. Formalnie odpowiada to ukończonemu 4. tygodniowi ciąży (przy cyklach 28-dniowych – patrz kalkulator terminu porodu), a zarodek żyje od ok. 2 tygodni (tj. od okresu płodnego wyznaczonego owulacją – patrz kalkulator owulacji).
Inna sytuacja ma miejsce przy in-vitro i tutaj jest kilka pułapek związanych z wiekiem ciąży i wynikami fałszywie dodatnimi. Trzeba być czujnym i starannie interpretować wyniki.
Jak rośnie β-hCG?
Praktycznie przyjmuje się taką interpretację:
- wartość <0,02 mIU/ml ( lub zbliżona, zależy od laboratorium) – wynik zdecydowanie ujemny
- pomiędzy 0,02 a 100 mIU/ml – wynik raczej ujemny, możliwość wyniku fałszywie dodatniego (patrz niżej)
- ok. 1000-1500 mIU/ml – takie wartości przyjmuje β-hCG w okolicy ukończonego 4tc; przy takich wartościach można po raz pierwszy ujrzeć ciążę na ekranie aparatu usg w postaci malutkiego pęcherzyka – oznacza to także, iż nie ma sensu wcześniej robić badania usg
- co każde 48h poziom β-hCG się podwaja – widać to wyraźnie, ale tylko przy małych wartościach rzędu do kilku tysięcy; przy wyższych wystarczy, że wyraźnie wzrośnie, czyli o min. 60%
Oznacza to z praktycznego punktu widzenia, iż za ciąże biochemiczne uznaje się ciążę z wynikiem β-hCG poniżej 1000 mIU/ml, ale nie jest to sztywna wartość.
Doświadczony lekarz ginekolog nawet z pojedynczego pomiaru może wyciągnąć istotne wnioski, jeśli będzie miał możliwość skonfrontowania go z usg czy choćby z terminem miesiączki. Niekiedy nieprawidłowy przyrost może sugerować ciążę pozamaciczną. Dlatego zawsze powinno się dodatni test ciążowy skonsultować z ginekologiem.
Co oznacza ciąża biochemiczna?
Zaczynając nieco od końca, ciąża biochemiczna oznacza sytuację, w której Pacjentka zaszła w ciążę, którą poroniła na bardzo wczesnym etapie (zbyt wczesnym by można było taką ciążę dostrzec w usg). Oczywiście, nie jest to sytuacja komfortowa ani przyjemna, najczęściej o bardzo negatywnych odczuciach, ale….
Ja bym jednak chciał zwrócić uwagę na inny aspekt tej sytuacji. Mianowicie potraktować ją jako światełko w tunelu starań o ciążę, gdyż mimo pewnych trudności w tę ciążę Pacjentka zachodzi. A zachodzenie w ciążę, z punktu widzenia lekarza zajmującego się niepłodnością i in-vitro, to najtrudniejszy fragment całego procesu. Proszę sobie wyobrazić sytuację, kiedy pacjentka mimo wieloletnich starań nigdy nie miała dodatniego testu ciążowego…
Idąc krok dalej, Pacjentki z ciążą biochemiczną lub ciążami biochemicznymi, zaczynają mieć problem aktualnie nazywany akronimem RIF (ang: recurrent implantation failure), a dawniej terminem poronienia nawykowe. Z doświadczenia wiadomo, że wcześniej czy później, po pewnych badaniach, zwykle udaje się dobrać zestaw leków, który pozwala utrzymać ciążę do bezpiecznego porodu.
Utrzymanie ciąży to zupełnie inny problem i tutaj dochodzimy do całej listy przyczyn poronień na tak wczesnym etapie. Myślimy tutaj o:
- genetyce – większość wczesnych poronień to nieprawidłowe genetycznie zarodki, kiedy to natura sama usuwa niezdolne do życia zarodki (tutaj mam na myśli genetykę rodziców, jak i potomka)
- nieprawidłowościach anatomicznych narządu rodnego – np. polipy, zrosty, mięśniaki wpuklające się do jamy, wady macicy
- infekcje – infekcje na wczesnym etapie ciąży mogą powodować poronienia
- RIF – czyli tzw. problemy z implantacją zarodka, gdzie mieszczą się m.in. zespół antyfosfolipidowy, przewlekłe zapalenie endometrium (CD-138), problemy immunologiczne – bardzo trudny problem, gdzie nie ma prostych odpowiedzi i rozwiązań;
Czy ciąże biochemiczne to nowe zjawisko?
Częstość występowania ciąż biochemicznych jest trudna do ustalenia, a jeszcze trudniej jest porównać to zjawisko z przeszłością. Trudno ustalić dlatego, że wiemy tylko o tych ciążach biochemicznych, które zbadaliśmy i wychwyciliśmy w testach ciążowych. A trudno porównać z przeszłością, gdyż jesteśmy pierwszym pokoleniem z tak łatwym dostępem do testów ciążowych. Nasze mamy i babcie o ciąży dowiadywały się często dopiero czując ruchy płodu, a o poronieniach mało kto słyszał. Ale jak zapytasz je, czy kiedykolwiek spóźniła jej się miesiączka o kilka dni, a potem była nieco bardziej obfita, to najczęściej uzyskasz odpowiedź twierdzącą. A taki opis zwykle odpowiada właśnie ciąży biochemicznej.
Inny problem związany z częstością ciąż biochemicznych to wiek matki, a decyzja o ciąży przez kobiety wciąż jest odsuwana w czasie. Nie jest tajemnicą, że z wiekiem matki wzrasta ryzyko nieprawidłowości w zarodku, a wtedy poronienia należy traktować jako biologiczny mechanizm usuwania nieprawidłowych zarodków. Stąd jednym z elementów diagnostyki poronień jest właśnie badanie genetyczne zarodka.
[…] Nie da się omówić testów ciążowych bez chociaż wspomnienia o ciążach biochemicznych. Ten temat jest poruszony tutaj: To była ciąża biochemiczna…. […]