Test ciążowy w dzisiejszych czasach jest łatwo dostępny i tani, ale wciąż krąży o nim wiele mitów i przekłamań. Chciałbym je odczarować i wyjaśnić w praktyczny sposób.
Test ciążowy to badanie, które potwierdza istnienie ciąży. Omówię tutaj tylko testy biochemiczne, temat potwierdzenia ciąży w usg poruszyłem tutaj: Pierwsze usg. Do grupy testów potwierdzających ciążę nie zaliczamy tzw. dodatkowych objawów ciążowych, czyli np. nudności i wymiotów. To inny temat na inną publikację.
Jak działa test ciążowy?
Każdy test ciążowy wykrywa związek nazywany β-hCG (beta-hCG), co jest skrótem od podjednostki β (beta) ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej (ang. human chorionic gonadotropin, czyli hCG). Jest to hormon produkowany przez kosmówkę (dokładnie przez syncytiotrofoblast – to specjalna część zarodka), czyli prekursor przyszłego łożyska.
Biochemiczny test ciążowy opracował Howard Beard, ale z praktycznego punktu widzenia istotne jest to, że taki test można wykonać w domu z próbki moczu lub z próbki krwi. Różnica między tymi testami jest istotna, o czym za chwilę.
Jakie mamy testy ciążowe?
Mamy następujące rodzaje testów ciążowych:
- test ciążowy z krwi, czyli po prostu badanie β-hCG
- testy ciążowe z moczu, ja je nazywam testami na dwie kreski 😉
Testy ciążowe z moczu
Są łatwo dostępne w każdej aptece a niekiedy w lepszych drogeriach. Ich istotna polega na badaniu próbki moczu na obecność β-hCG. Otrzymujemy odpowiedź TAK lub NIE. TAK, czyli jesteśmy w ciąży, ale nic nie wiemy od kiedy (tzw. test jakościowy). NIE, które oznacza, że nie jesteśmy w ciąży lub ciąża jest zbyt wczesna na rozpoznanie tym testem (to istotny fakt, który później rozwinę).
Test β-hCG z krwi
Wymaga pobrania krwi, czyli wizyty w jakimś punkcie pobrań. Wynik najwcześniej można otrzymać po ok. 2h (średni czas przygotowania próbki i pracy analizatora). Wynik ma formę liczbową, a więc jest testem ilościowym. Tę liczbę można porównać z kolejnym testem (czyli ocenić żywotność ciąży pod pewnymi warunkami) albo wstępnie wykorzystać do oceny wielkości ciąży (wymaga pewnego doświadczenia).
Od kiedy można wykryć ciążę?
Wbrew pozorom ciąża jest skryta i nie da się jej wykryć zaraz po zapłodnieniu. Łatwo to sobie wyobrazić, jeśli uzmysłowimy sobie, że do zapłodnienia dochodzi w jajowodzie (patrz: badanie sonoHSG), a do implantacji (zagnieżdżenia się) zarodka w jamie macicy dochodzi dopiero ok. 5. dnia po zapłodnieniu (stąd podczas in-vitro embriotransfer wykonuje się w 5. dobie życia zarodka).
Teoretycznie badanie β-hCG może wykryć ciążę już od 6. dnia po zapłodnieniu, ale są to bardzo małe wartości. Praktycznie przyjmuje się, że test ciążowy z krwi wykonuje się najwcześniej od 10. dnia od zapłodnienia. Czułość testów z moczu (czyli minimalna wartość β-hCG, którą potrafią wykryć) zależy bardzo od ich jakości, ale też producent najczęściej podaje podobny termin.
Przekładając te liczby na cykl płciowy, test ciążowy wykonuje się w okolicy spodziewanej miesiączki, najczęściej wtedy kiedy ona nie wystąpiła. Formalnie odpowiada to ukończonemu 4. tygodniowi ciąży (przy cyklach 28-dniowych – patrz kalkulator terminu porodu), a zarodek żyje od ok. 2 tygodni (tj. od okresu płodnego wyznaczonego owulacją – patrz kalkulator owulacji).
Inna sytuacja ma miejsce przy in-vitro i tutaj jest kilka pułapek związanych z wiekiem ciąży i wynikami fałszywie dodatnimi. Trzeba być czujnym i starannie interpretować wyniki dlatego zawsze trzeba je skonsultować ze swoim lekarzem.
Jak rośnie β-hCG?
Praktycznie przyjmuje się taką interpretację:
- wartość <0,02 mIU/ml ( lub zbliżona, zależy od laboratorium) – wynik zdecydowanie ujemny
- pomiędzy 0,02 a 100 mIU/m – wynik raczej ujemny, możliwość wyniku fałszywie dodatniego
- ok. 1000-1500 mIU/m – takie wartości przyjmuje β-hCG w okolicy ukończonego 4tc; przy takich wartościach można po raz pierwszy ujrzeć ciążę na ekranie aparatu usg w postaci malutkiego pęcherzyka – oznacza to także, iż nie ma sensu wcześniej robić badania usg
- co każde 48h poziom β-hCG się podwaja – widać to wyraźnie, ale tylko przy małych wartościach rzędu do kilku tysięcy; przy wyższych wystarczy, że wyraźnie wzrośnie, czyli o min. 60%
Interpretacja testu β-hCG
Interpretacja testu β-hCG jest tylko pozornie prosta. Oto kilka zasad:
- pojedynczy pomiar zwykle służy tylko do potwierdzenia ciąży – są od tego pewne istotne wyjątki, ale wymagają pewnego doświadczenia i specjalistycznej wiedzy
- porównujemy do siebie zwykle dwa pomiary β-hCG, które zostały wykonane w odstępie ok. 48h – są od tego pewne wyjątki, ale ich wykorzystanie wymaga doświadczenia i specjalistycznej wiedzy
- nie porównujemy uzyskanej wartości do skali podanej na wyniku ponieważ skala ta jest zbyt nieprecyzyjna (zakresy znacznie zachodzą na siebie, co nie pozwala przyporządkować danej wartości do tygodnia ciąży)
Doświadczony lekarz ginekolog nawet z pojedynczego pomiaru może wyciągnąć istotne wnioski, jeśli będzie miał możliwość skonfrontowania ich z usg czy choćby z terminem miesiączki. Niekiedy nieprawidłowy przyrost może sugerować ciążę pozamaciczną. Dlatego po potwierdzeniu ciąży testem ciążowym warto udać się do swojego lekarza prowadzącego na potwierdzenie ciąży.
Ciąże biochemiczne
Nie da się omówić testów ciążowych bez chociaż wspomnienia o ciążach biochemicznych. Ten temat jest poruszony tutaj: To była ciąża biochemiczna….
[…] Ciąże biochemiczne wykrywa się testami biochemicznymi, czyli testami ciążowymi z moczu i badaniem β-hCG (beta-hCG), czyli testem z krwi. Więcej o samych testach ciążowych przeczytasz tutaj: Słów kilka o testach ciążowych. […]